Laos: algemene beschouwingen

Laos algemene beschouwingen

Als je iets opzoekt over Laos, dan word je vaak met twee termen geconfronteerd: streng communistisch en een geïsoleerd land. Misschien was dat 30 jaar geleden het geval, maar vandaag klopt dat geenszins met de werkelijkheid. Het doet het land en zijn bevolking teveel oneer aan om het zo te bekijken.

Toen we door Laos reisden vroegen we ons telkens af: hoe zie je nu het socialistische karakter van dit lang? Op heel veel plaatsen zie je naast de nationale vlag ook de rode vlag met hamer en sikkel wapperen. Maar buiten dit opvallende symbool moet je toch wel dieper graven om te zien wat er socialistisch, laat staan streng communistisch is aan dit land. Je ziet ook overal Samsung, Toyota, Huawei, Honda en andere internationale merken.

Wat wel heel erg opvalt is het boeddhistische karakter van het land. Overal zie je de "wats", de boeddhistische tempels met de daarbij horende monniken in hun oranje plunje. Ieder huis heeft ook zijn huistempeltje waar regelmatig wierook wordt aangestoken om de voorouders te eren. Het boeddhisme wil goed doen voor de mensen en de communisten ook, vertelt een gids ons. Dit is een perfecte combinatie. Ze weten allebei goed wat ze willen en dat is duidelijk, volgens de gids. Het heeft ook vrede gebracht in het land, vindt hij.

Geïsoleerd? Het land is heel toegankelijk en vlot bereisbaar. Geen gigantische moeilijkheden om aan een visum te komen. Enkel wat dollars neertellen aan de grens en je bent binnen. Het is trouwens zo dat de regering van het toerisme een van de speerpunten heeft gemaakt in de ontwikkeling van het land. In 2018 kwamen 4,1 miljoenen buitenlandse toeristen naar Laos, 8% meer dan het jaar voordien. In 2019 mikt men op 4,5 miljoen bezoekers. Daarvoor wil men vooral de steeds groeiende groep van kapitaalkrachtige Chinezen warm maken.

Naast een aantal festivals schuift Laos vooral zijn prachtige natuur naar voren als grote troef. En inderdaad, het land heeft een prachtige natuur. Mooie rivieren, prachtige watervallen en tropische bossen. De voorbije jaren is er echter heel wat bos gekapt voor de houtproductie. Daarom start men nu diverse programma's voor herbebossing op. Sommige gebieden gaat men ook beschermen als reservaat zodat er niets meer mag gekapt worden. Een deel van de bevolking is animistisch en wil dicht bij de jungle blijven wonen omdat daar de geesten hun voorvaderen verblijven. Vaak kappen ze delen van het woud om landbouwgrond te winnen. De regering heeft dat nu verboden en probeert deze groepen naar lagergelegen gebieden te doen verhuizen om erosie tegen te gaan. Geen simpele job lijkt me.

Het is zeker zo dat Laos lange tijd het verwaarloosde broertje was in Indochina. Het land lag gekneld tussen de grotere buren China, Vietnam en Thailand. Men mag ook niet vergeten dat Laos het land is dat in de geschiedenis het meeste bommen op zijn dak heeft gekregen ooit. De VS heeft jarenlang in "the secret war" Laos plat gebombardeerd om de Ho Chi Min route, de bevoorradingsroute van de Vietcong af te snijden. Tot vandaag vallen er nog dagelijks slachtoffers van onontplofte clusterbommen van meer dan 40 jaar geleden.

Laos heeft geen toegang tot de zee, wat hen nog steeds parten speelt. Het lijkt me trouwens één van de belangrijke redenen waarom het land zo warm loopt voor de nieuwe zijderoute die de Chinezen met hun tgv willen uitbouwen. Vandaag ligt het land plots strategisch in de Chinese plannen voor de uitbouw van hun nieuwe zijderoute richting Thailand en Singapore. Er wordt dan ook duchtig gebouwd aan een snelle treinverbinding over Luang Prabang en Vientiane richting Thailand. In 2025 zou die klaar moeten zijn.

Laos is een arm land, ook vandaag nog. De voorbije jaren kende het land wel een economische groei van om en bij de 7% en dat zal nog een aantal jaren zo doorgaan, verwacht men. Dat heeft ervoor gezorgd dat de armoede is gehalveerd van 44% naar 22% van de bevolking. Vooral op het platteland leven de mensen erg sober. Maar je ziet geen plattelandsvlucht zoals in vele Derde Wereldlanden het geval is. De steun aan de mechanisatie van de landbouw zal daar zeker een rol in spelen.

Motor van de economische groei is naast het toerisme ook de uitbouw van hydro-elektrische centrales. Er is heel veel water in het land en de vele bergen lenen zich uitstekend voor hydro-elektriciteit. Tal van stuwdammen, een vijftigtal nu, worden gebouwd op de zijrivieren van de Mekong die door het land kronkelt, meestal door buitenlandse investeerders. Soms met nefaste gevolgen, zoals in april 2018 toen een stuwdam brak en ongeveer 600 mensen het leven lieten. Eén van de oorzaken was de gebrekkige veiligheidsnormen die de private Koreaanse investeerders hanteerden. Maar volgens anderen gaat ook de regering niet vrijuit. Gebrekkige controle op de veiligheid en onvoldoende strenge exploitatievoorwaarden zorgen ervoor dat dergelijke rampen mogelijk zijn. Je ziet ook heel veel bouwactiviteit. Mensen bouwen naast of in de plaats van hun houten huisje een nieuw stenen huis, groter, mooier en sterker. Vaak geschilderd in opvallende kleuren. De mensen gaan er duidelijk op vooruit, ook op het platteland. Maar de drive die we zagen in Vietnam en China zien we hier toch minder. Laotianen doen het altijd rustig aan. We zijn weinig of geen gestresseerde Laotianen tegengekomen. Geduld is hier een schone deugd. Geen opdringerige verkopers. Koop je niet, geen probleem, koop je wel, ook goed. Er schuilt altijd wel een verrassing om de hoek. Niets is wat je uiteindelijk had verwacht. De hangmat is de favoriete plek van menig Laotiaanse man. Want hoe je het draait of keert, in dit land werken de vrouwen harder dan de mannen. De vrouw heeft nog flink wat emancipatiewerk te verrichten. Waarmee ik niet wil zeggen dat de mensen lui zijn, zeker niet. Maar alles gaat er rustig aan toe. Dus als je wilt ontstressen en volledig tot rust wilt komen, dan is Laos 'the place to be'. Hier geen twee rijstoogsten per jaar door grootscheepse irrigatieprojecten zoals in Vietnam. De regering probeert wel steeds meer irrigatieprojecten op te zetten om twee oogsten te kunnen hebben, maar dat verloopt allemaal rustig aan.

Er wordt zwaar ingezet op onderwijs hebben we de indruk. Elk dorp heeft zijn schooltje. Onderwijs is gratis tot 15 jaar. Tot die leeftijd is er ook leerplicht. Of dat in de praktijk allemaal wel zo loopt is de vraag. Want op het platteland zien we heel vaak jonge kinderen overdag spelen of rondhangen. Veel controle lijkt er niet te zijn. Volgens lokale mensen die we spraken is de kwaliteit van het onderwijs niet zo schitterend. We merken het in de omgang. In vergelijking tot China en Vietnam is de kennis van het Engels hier vrij zwak. Maar het onderwijs is beschikbaar en overal zien we vaak erg veel jongeren met de bromfiets naar de school rijden of van de school terug naar huis gaan. Opvallend dat deze jongeren zich zo'n bromfiets kunnen veroorloven, want die is vrij duur voor de levensstandaard hier. Jongeren die al een klein beetje Engels hebben geleerd, gaan vaak helpen in een restaurant om hun brommer te kunnen afbetalen of om hun studie voor de "high school" te financieren. Want vanaf 15 jaar is het onderwijs niet meer gratis. Eén van de gidsen was ook monnik geworden om via de school van de tempel waar hij leefde, een opleiding te kunnen volgen. Hij was 5 jaar novice en 3 jaar monnik. Blijkbaar kan je hier zelf kiezen hoe lang je monnik blijft om dan naar het gewone leven over te stappen.

Als je zegt 'communistisch', dan denk je aan controle. We zijn een maand door het land getrokken en hebben bijna geen politie gezien. Het is iets opvallend. Geen politie bij kruispunten of drukke plaatsen. Enkel in Vientiane zie je rond de ministeries en officiële gebouwen enkele politieagenten of militairen. Alles gaat er rustig aan toe zonder merkbare problemen. Als je dan vraagt waarom er geen politie op straat te bekennen is, dan zegt men: 'Wij hebben hier bijna nooit problemen. En als we een probleem hebben, dan bellen we en dan komen ze.' Iemand anders vertelde ons dat iedereen zelf voor politieagent speelt. Men corrigeert dus ongepast gedrag. Maar als je echt over de schreef gaat dan is men zeer streng. 'En een gevangenis hier, is andere koek dan in Europa.' Als toerist kan je hier ongestoord rondwandelen. Er is geen enkele vorm van bedreiging of controle, je voelt je overal veilig. Mensen zeggen allemaal 'sabaidee', goeiedag. Zit dit in de natuur, de cultuur van dit volk of is dit een element van het socialisme waar we naar op zoek zijn? 'Laotianen zijn een vredelievend volk,' zegt men ons.

'Als je binnen 10 jaar terug komt, zal je dit land niet meer herkennen', zegt iemand anders. We geloven het best. Als Laos het verstandig aanpakt en inzet op haar sterke troeven, nl. de ecologische waarde van het land behouden en een gezonde leefbare omgeving uitbouwen, dan zal de slogan op vele t-shirt bewaarheid blijven: Laos, the pearl of the Mekong! Misschien kan dat enkel door een socialistisch bestuur gerealiseerd worden en is dat het socialistische karakter van het land wat op het eerste gezicht niet opvalt, maar wel volop aanwezig is? Misschien moeten we inderdaad binnen 10 jaar eens terugkomen om daarop het antwoord te kennen.